واکنش اتحادیه COAR به سیاست‌های جدید هزینه‌ی ثبت مخزن: تأکید بر دسترسی آزاد و مخالفت با مدل‌های سودآور
در تاریخ ۷ ژوئیه ۲۰۲۵، پورتال آگاهی جاری (Current Awareness Portal) مقاله‌ای با عنوان «JPCOAR و JUSTICE با بیانیه COAR مبنی بر مخالفت با سیستم جدید هزینه‌ی ثبت مخزن موافقت کردند» منتشر کرد. این مقاله به طور دقیق به موضوع چالش‌برانگیز مدل‌های مالی جدیدی که در زمینه ثبت و نگهداری مخازن داده‌های پژوهشی در حال ظهور هستند، می‌پردازد و نشان‌دهنده هم‌سویی رویکردهای سازمانی در سطح بین‌المللی در قبال این تحولات است.
خلاصه‌ی خبر:
این مقاله حاکی از آن است که دو سازمان مهم در ژاپن، یعنی JPCOAR (Council for Information Resources Management) و JUSTICE (Japan Association for Legal Information Studies)، با بیانیه‌ی سازمان جهانی دسترسی آزاد به اطلاعات پژوهشی (COAR – Confederation of Open Access Repositories) در خصوص سیستم‌های جدید هزینه‌ی ثبت مخزن (repository registration fees) ابراز همبستگی کرده‌اند. این بیانیه COAR به طور کلی نگرانی عمیق خود را نسبت به اتخاذ سیاست‌های مالی که ممکن است دسترسی آزاد به نتایج پژوهش‌ها را محدود کند، ابراز می‌دارد.
زمینه و اهمیت موضوع:
در سال‌های اخیر، با افزایش اهمیت داده‌های پژوهشی و لزوم دسترسی باز به آن‌ها، تعداد مخازن (repositories) که این داده‌ها را نگهداری و منتشر می‌کنند، رو به افزایش بوده است. این مخازن نقشی حیاتی در ترویج شفافیت، تکرارپذیری پژوهش‌ها، و همچنین پیشبرد دانش ایفا می‌کنند.
با این حال، مدیریت و نگهداری این مخازن نیازمند منابع مالی است. در حالی که مدل‌های سنتی اغلب بر بودجه‌های عمومی یا حمایت‌های سازمانی متکی بوده‌اند، برخی نهادها در حال بررسی و پیاده‌سازی سیستم‌های جدیدی هستند که شامل هزینه‌ی ثبت یا دسترسی برای نهادها یا پژوهشگران می‌شود. این تغییر رویکرد، نگرانی‌هایی را در مورد پیامدهای احتمالی آن بر اصول دسترسی آزاد، عدالت در انتشار پژوهش‌ها، و همچنین نابرابری‌های احتمالی بین مؤسسات با منابع مالی متفاوت به وجود آورده است.
موضع COAR و حمایت JPCOAR و JUSTICE:
بیانیه‌ی COAR، به عنوان یک سازمان پیشرو در حوزه دسترسی آزاد، بر چند نکته کلیدی تأکید دارد:
- حفظ روح دسترسی آزاد: COAR معتقد است که هرگونه مدل مالی جدید نباید دسترسی آزاد به نتایج پژوهش‌ها را زیر سوال ببرد یا به طور مصنوعی مانع آن شود. هدف اصلی مخازن باید تسهیل دسترسی و اشتراک‌گذاری باشد، نه ایجاد موانع مالی.
- مخالفت با مدل‌های سودآور: COAR به طور خاص نسبت به مدل‌هایی که هدف آن‌ها سودآوری است و از این طریق هزینه‌های سنگینی را به مؤسسات یا پژوهشگران تحمیل می‌کنند، هشدار می‌دهد. این رویکرد می‌تواند منجر به تبعیض علیه مؤسسات کوچک‌تر یا کشورهایی با بودجه‌ی پژوهشی محدود شود.
- نیاز به شفافیت و پاسخگویی: هرگونه مدل مالی باید شفاف و مبتنی بر نیازهای واقعی برای پایداری مخازن باشد و نه صرفاً استراتژی‌های کسب درآمد.
- ترویج همکاری و اشتراک‌گذاری مسئولیت: COAR بر این باور است که تأمین مالی پایدار مخازن باید از طریق همکاری بین‌المللی، اشتراک‌گذاری مسئولیت‌ها، و استفاده از مدل‌های پایدار و غیرانتفاعی صورت گیرد.
حمایت JPCOAR و JUSTICE از این بیانیه نشان‌دهنده‌ی این است که این سازمان‌های ژاپنی نیز نگرانی‌های مشابهی دارند و به اهمیت حفظ دسترسی آزاد و عادلانه به نتایج پژوهش‌ها واقف هستند. این هم‌سویی بین‌المللی در مواجهه با این چالش‌ها، نشان‌دهنده‌ی اهمیت روزافزون بحث دسترسی آزاد به اطلاعات علمی در سطح جهانی است.
پیامدهای این اتفاق:
این اتفاق می‌تواند تأثیرات مهمی داشته باشد:
- تقویت جنبش دسترسی آزاد: حمایت سازمان‌های ملی مهم از بیانیه‌ی COAR، به این جنبش قدرت می‌بخشد و می‌تواند سایر سازمان‌ها را نیز به بازنگری در سیاست‌های مالی خود تشویق کند.
- افزایش آگاهی: این خبر به افزایش آگاهی در جامعه علمی و تصمیم‌گیرندگان در مورد چالش‌های پیش روی مخازن داده‌های پژوهشی کمک می‌کند.
- فشار بر ذینفعان: این اقدام مشترک می‌تواند فشاری را بر ارائه‌دهندگان خدمات مخزن برای اتخاذ مدل‌های پایدارتر و عادلانه‌تر وارد کند.
نتیجه‌گیری:
موافقت JPCOAR و JUSTICE با بیانیه‌ی COAR در خصوص مخالفت با سیستم‌های جدید هزینه‌ی ثبت مخزن، یک رویداد مهم در راستای حفظ اصول دسترسی آزاد و حمایت از علم باز است. این حرکت نشان می‌دهد که نگرانی‌ها در مورد تجاری‌سازی دسترسی به دانش، ابعاد جهانی دارد و همکاری‌های بین‌المللی برای یافتن راه‌حل‌های پایدار و عادلانه برای مدیریت داده‌های پژوهشی، بیش از پیش ضروری است. آینده‌ی مخازن داده‌های پژوهشی نیازمند رویکردهایی است که هم پایداری مالی را تضمین کنند و هم دسترسی آزاد و بدون تبعیض را برای همه‌ی پژوهشگران در سراسر جهان ممکن سازند.
JPCOAR及びJUSTICE、リポジトリ登録への新たな課金制度に反対するCOARの声明に賛同
هوش مصنوعی اخبار را ارائه کرده است.
سؤال زیر برای دریافت پاسخ از Google Gemini استفاده شد:
در 2025-07-07 08:32، ‘JPCOAR及びJUSTICE、リポジトリ登録への新たな課金制度に反対するCOARの声明に賛同’ طبق گفته カレントアウェアネス・ポータル منتشر شد. لطفاً مقاله‌ای دقیق با اطلاعات مرتبط به صورت قابل درک بنویسید. لطفا به زبان فارسی پاسخ دهید.