در دسترس‌سازی اطلاعات برای همگان: پیش‌نویس بیانیه IFCA درباره فراداده دسترسی‌پذیری منتشر شد
آخرین به‌روزرسانی در 2025-07-01 08:37 (طبق اعلام پورتال آگاهی جاری)
سازمان بین‌المللی فدراسیون‌های کتابخانه‌ای (IFLA) در حرکتی مهم برای پیشبرد دسترسی‌پذیری اطلاعات برای همه افراد، پیش‌نویس بیانیه خود با عنوان “Accessibility Metadata Statement and Principles” (بیانیه و اصول فراداده دسترسی‌پذیری) را منتشر کرده است. این گام مهم، تلاشی برای اطمینان از این است که منابع اطلاعاتی، اعم از کتاب‌ها، مقالات، رسانه‌های دیجیتال و سایر موارد، به راحتی قابل استفاده و درک برای طیف گسترده‌ای از کاربران، به ویژه افراد دارای معلولیت باشند.
چرا فراداده دسترسی‌پذیری مهم است؟
فراداده، همانطور که از نامش پیداست، “داده درباره داده” است. در مورد منابع اطلاعاتی، فراداده شامل اطلاعاتی است که ماهیت، محتوا، فرمت، و نحوه دسترسی به یک منبع را توصیف می‌کند. فراداده دسترسی‌پذیری به طور خاص به توصیف ویژگی‌های یک منبع می‌پردازد که بر میزان دسترسی افراد به آن تأثیر می‌گذارد. این ویژگی‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- قالب‌های جایگزین: آیا منبع در فرمت‌های قابل دسترس مانند بریل، متن قابل خواندن توسط نرم‌افزارهای صفحه‌خوان (screen reader)، یا صوت موجود است؟
- امکانات ناوبری: آیا منبع دارای ساختار مناسب، عناوین، و فهرست مطالب برای تسهیل پیمایش است؟
- قابلیت تنظیم: آیا می‌توان اندازه فونت، رنگ‌ها، یا کنتراست را برای بهبود خوانایی تنظیم کرد؟
- وجود توضیحات تصویری: آیا تصاویر و نمودارها دارای متن جایگزین (alt-text) یا توضیحات صوتی هستند؟
- نیازهای خاص کاربر: آیا منبع برای افراد دارای اختلالات یادگیری، توجه، یا سایر نیازهای خاص طراحی شده است؟
هدف از بیانیه IFCA چیست؟
IFLA با انتشار این پیش‌نویس، قصد دارد تا چارچوبی استاندارد و جهانی برای تعریف، ایجاد، و استفاده از فراداده دسترسی‌پذیری ایجاد کند. این بیانیه به دنبال موارد زیر است:
- افزایش آگاهی: بالا بردن سطح آگاهی کتابداران، ناشران، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، و سیاست‌گذاران در مورد اهمیت فراداده دسترسی‌پذیری.
- ایجاد استانداردها: تشویق به تدوین و پیروی از استانداردهای بین‌المللی برای فراداده دسترسی‌پذیری تا امکان تبادل و استفاده مؤثر از این اطلاعات فراهم شود.
- تسهیل کشف: کمک به کاربران برای یافتن منابع اطلاعاتی متناسب با نیازهای دسترسی‌پذیری خود، از طریق موتورهای جستجو و کاتالوگ‌های کتابخانه‌ای.
- ترویج طراحی فراگیر: تشویق به ادغام اصول دسترسی‌پذیری از مراحل اولیه طراحی و تولید منابع اطلاعاتی.
چه کسانی باید نسبت به این پیش‌نویس واکنش نشان دهند؟
این پیش‌نویس برای طیف وسیعی از ذینفعان در حوزه اطلاعات و کتابخانه‌ها حیاتی است و انتظار می‌رود بازخوردهای ارزشمندی از سوی گروه‌های زیر دریافت شود:
- کتابداران و متخصصان اطلاعات: که در سازماندهی و ارائه اطلاعات نقش کلیدی دارند.
- ناشران و تولیدکنندگان محتوا: که مسئول تولید منابع اطلاعاتی هستند.
- توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و پلتفرم‌ها: که ابزارهای دسترسی به اطلاعات را ایجاد می‌کنند.
- افراد دارای معلولیت و سازمان‌های مدافع حقوق آن‌ها: که تجربه‌های زیسته و نیازهای واقعی را نمایندگی می‌کنند.
- سیاست‌گذاران و قانون‌گذاران: که می‌توانند در حمایت از دسترسی‌پذیری اطلاعات نقش داشته باشند.
گام بعدی چیست؟
انتشار پیش‌نویس، آغاز یک مرحله مشورت عمومی است. IFCA از همه علاقه‌مندان دعوت می‌کند تا نظرات و پیشنهادات خود را در مورد این بیانیه ارائه دهند. این بازخوردها برای نهایی کردن و بهبود این اسناد مهم مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
این اقدام IFCA نشان‌دهنده تعهد جهانی به ایجاد دنیایی است که در آن اطلاعات برای همه قابل دسترس باشد و گامی مهم در جهت تحقق جامعه‌ای فراگیر و عادلانه به شمار می‌رود. انتظار می‌رود با نهایی شدن این بیانیه، شاهد تحولات مثبت چشمگیری در نحوه تولید، توصیف، و دسترسی به منابع اطلاعاتی در سراسر جهان باشیم.
国際図書館連盟（IFLA）、アクセシビリティメタデータに関する声明“Accessibility Metadata Statement and Principles”のドラフト版を公開
هوش مصنوعی اخبار را ارائه کرده است.
سؤال زیر برای دریافت پاسخ از Google Gemini استفاده شد:
در 2025-07-01 08:37، ‘国際図書館連盟（IFLA）、アクセシビリティメタデータに関する声明“Accessibility Metadata Statement and Principles”のドラフト版を公開’ طبق گفته カレントアウェアネス・ポータル منتشر شد. لطفاً مقاله‌ای دقیق با اطلاعات مرتبط به صورت قابل درک بنویسید. لطفا به زبان فارسی پاسخ دهید.