آژانس بین‌المللی انرژی (IEA): تمرکز عرضه مواد معدنی حیاتی، ریسک‌های امنیتی انرژی را افزایش می‌دهد (گزارش سال 2025)
بر اساس گزارشی که در تاریخ 5 ژوئن 2025 توسط آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) منتشر شد، تمرکز شدید عرضه مواد معدنی حیاتی برای فناوری‌های انرژی پاک، به عنوان یک تهدید جدی برای امنیت انرژی جهانی مطرح شده است. این گزارش بر اهمیت این مواد معدنی در انتقال انرژی و ضرورت تنوع بخشیدن به منابع تامین برای کاهش ریسک‌های مرتبط تاکید می‌کند.
اهمیت مواد معدنی حیاتی در انتقال انرژی:
انرژی‌های پاک، از جمله انرژی خورشیدی، بادی، باتری‌ها و خودروهای الکتریکی، به شدت به مواد معدنی خاصی وابسته هستند. این مواد که به عنوان مواد معدنی حیاتی شناخته می‌شوند، شامل لیتیوم، کبالت، نیکل، مس، گرافیت و عناصر خاکی کمیاب (Rare Earth Elements) می‌باشند. استفاده از این مواد برای ساخت اجزای اصلی این فناوری‌ها ضروری است. برای مثال:
- لیتیوم و کبالت: برای تولید باتری‌های لیتیوم-یونی که در خودروهای الکتریکی و سیستم‌های ذخیره انرژی کاربرد دارند.
- نیکل: برای افزایش چگالی انرژی و طول عمر باتری‌ها.
- مس: برای سیم‌کشی و اتصالات در سیستم‌های تولید برق و انتقال نیرو.
- گرافیت: به عنوان آند در باتری‌های لیتیوم-یونی.
- عناصر خاکی کمیاب: برای تولید آهن‌رباهای دائمی که در توربین‌های بادی و موتورهای الکتریکی استفاده می‌شوند.
ریسک‌های تمرکز عرضه:
تمرکز جغرافیایی تولید و فرآوری این مواد معدنی حیاتی، نگرانی‌های امنیتی انرژی را افزایش می‌دهد. در حال حاضر، تعداد محدودی از کشورها کنترل حجم قابل توجهی از معادن و ظرفیت فرآوری این مواد را در دست دارند. این وضعیت می‌تواند منجر به:
- اختلال در زنجیره تامین: وابستگی زیاد به یک یا چند کشور به معنای آسیب‌پذیری در برابر رویدادهایی مانند بلایای طبیعی، ناآرامی‌های سیاسی یا سیاست‌های تجاری محدودکننده است.
- نوسانات قیمت: کمبود عرضه یا تغییرات ناگهانی در تقاضا می‌تواند منجر به نوسانات شدید قیمت شود و در نتیجه، هزینه‌های تولید انرژی پاک را افزایش دهد.
- سوء استفاده از قدرت بازار: کشورهای دارای منابع غنی می‌توانند از موقعیت خود برای اهداف سیاسی یا اقتصادی استفاده کنند.
- چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی: استخراج و فرآوری مواد معدنی اغلب با مشکلات زیست‌محیطی (مانند آلودگی آب و خاک) و مسائل اجتماعی (مانند شرایط کار نامناسب) همراه است. تمرکز تولید در مناطق خاص می‌تواند این مشکلات را تشدید کند.
راهکارهای پیشنهادی IEA:
در گزارش IEA، راهکارهایی برای کاهش ریسک‌های مرتبط با تمرکز عرضه مواد معدنی حیاتی پیشنهاد شده است:
- تنوع بخشیدن به منابع تامین: تشویق به توسعه معادن و ظرفیت فرآوری در مناطق مختلف جهان.
- بازیافت و استفاده مجدد: سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بازیافت برای بازیابی مواد معدنی حیاتی از باتری‌ها و سایر تجهیزات ضایعاتی.
- بهبود کارایی مصرف: طراحی فناوری‌هایی که به مواد معدنی کمتری نیاز داشته باشند.
- تحقیق و توسعه: سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای یافتن جایگزین‌های مناسب برای مواد معدنی حیاتی.
- همکاری بین‌المللی: همکاری بین کشورها برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات، توسعه استانداردها و ایجاد یک زنجیره تامین پایدار و شفاف.
- افزایش شفافیت بازار: بهبود اطلاعات در مورد عرضه و تقاضای مواد معدنی حیاتی برای کمک به تصمیم‌گیری آگاهانه سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران.
نتیجه‌گیری:
گزارش IEA نشان می‌دهد که تمرکز عرضه مواد معدنی حیاتی یک چالش جدی برای انتقال انرژی پاک است. برای اطمینان از امنیت انرژی و تحقق اهداف اقلیمی، لازم است که کشورهای مختلف اقدامات هماهنگی را برای تنوع بخشیدن به منابع تامین، توسعه فناوری‌های جدید و تقویت همکاری‌های بین‌المللی انجام دهند. در غیر این صورت، خطر ایجاد وابستگی‌های جدید و ناپایداری در زنجیره تامین انرژی پاک وجود دارد.
国際エネルギー機関、重要鉱物の供給集中がエネルギー安全保障上のリスクと報告
هوش مصنوعی اخبار را ارائه کرده است.
سؤال زیر برای دریافت پاسخ از Google Gemini استفاده شد:
در 2025-06-05 01:00، ‘国際エネルギー機関、重要鉱物の供給集中がエネルギー安全保障上のリスクと報告’ طبق گفته 環境イノベーション情報機構 منتشر شد. لطفاً مقاله‌ای دقیق با اطلاعات مرتبط به صورت قابل درک بنویسید. لطفا به زبان فارسی پاسخ دهید.
311